====== Toetsbeleid ====== > **Samenvatting** > //Deze pagina beschrijft het toetsbeleid van Fontys ICT. Het vormt de basis voor het toetsen en beoordelen binnen al onze opleidingen, in lijn met de OER en het Fontys Kader Toetskwaliteit.//\\ ===== 1. Inleiding ===== Toetsing bij Fontys ICT ondersteunt de ontwikkeling van studenten tot startbekwame ICT-professionals. We geloven dat goed onderwijs hand in hand gaat met doordachte en eerlijke beoordeling. Toetsing is daarom meer dan het meten van prestaties: het is een middel om leren zichtbaar te maken, ontwikkeling te stimuleren en kwaliteit te waarborgen. Dit toetsbeleid beschrijft hoe Fontys ICT omgaat met toetsen en beoordelen in voltijd- en deeltijdonderwijs (Pro). Het sluit aan bij het [[https://stichtingfontys.sharepoint.com/sites/066_01/Gedeelde%20documenten/Forms/AllItems.aspx?id=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten%2FFontys%20Kader%20Toetskwaliteit%2Epdf&parent=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten | Fontys Kader Toetskwaliteit]] en is in lijn met de uitgangspunten van [[https://beleidswiki.fhict.nl/doku.php?id=beleid:studentnabij_onderwijs&s%5b%5d=%2Aonderwijsvisie%2A | Studentnabij onderwijs]]. Ook zijn de afspraken in dit beleid verbonden aan de [[https://beleidswiki.fhict.nl/doku.php?id=beleid:oer&rev=1733147888 | Onderwijs- en Examenregeling (OER)]]. Het toetsbeleid is richtinggevend voor het ontwerp, de uitvoering en de evaluatie van toetsing binnen al onze opleidingen. ===== Achtergrond ===== Bij Fontys ICT baseren we onze toetspraktijk op de uitgangspunten van programmatisch toetsen (Leren van toetsen, 2025). Daarbij draait het om het verzamelen van rijke informatie (= datapunten) over de ontwikkeling van studenten, verspreid over de tijd. Zes principes vormen de basis van programmatisch toetsen: - Inzicht in ontwikkeling ontstaat door een mix van verschillende datapunten. - Elk datapunt is bedoeld voor feedback, niet voor een zak-/slaagbeslissing. - Leeruitkomsten vormen de ruggengraat van het toetsprogramma. - Er is een doorlopende dialoog over feedback en zelfsturing. - Het aantal datapunten en de zwaarte van de beslissing zijn met elkaar in balans. - Hoe zwaarder de beslissing, hoe meer beoordelaarsexpertise nodig is. Deze principes helpen ons om toetsing zo in te richten dat het niet alleen bijdraagt aan het nemen van verantwoorde beslissingen, maar vooral ook het leren van studenten versterkt. ===== 2. Visie en uitgangspunten ===== Bij Fontys ICT zien we toetsen als stimulans voor het leren. In dit hoofdstuk lees je hoe we daar vorm aan geven. ==== 2.1 Studentnabij onderwijs bij Fontys ICT ==== Fontys ICT gelooft dat studenten het meest leren in een betekenisvolle, praktijkgerichte omgeving. Studenten werken in leersituaties die aansluiten bij de beroepspraktijk en waarin ze worden uitgedaagd om initiatief te nemen, samen te werken en te reflecteren op hun ontwikkeling. Zo ontwikkelen zij zich tot onderzoekende en wendbare ICT-professionals, die zich blijvend willen én kunnen ontwikkelen in een snel veranderende wereld. De student staat centraal als [[https://stichtingfontys.sharepoint.com/sites/066_01/Gedeelde%20documenten/Forms/AllItems.aspx?id=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten%2FHandreiking%20navigeren%20door%20je%20leerproces%2Epdf&parent=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten | eigenaar van het leerproces]]. Studenten leren door te doen, te onderzoeken en samen te werken aan betekenisvolle opdrachten, met ruimte voor eigen keuzes en het tonen van talent. De docent begeleidt dit proces als coach, expert en kritische gesprekspartner. Hij stimuleert eigenaarschap, geeft gerichte feedback en verbindt het leren aan de beroepspraktijk. Toetsing is hierbij geen losstaand moment, maar een integraal onderdeel van het leerproces: we kijken niet alleen naar het eindresultaat, maar ook naar de weg ernaartoe (Van Berkel, Bax, Joosten-ten Brinke, en Van Schilt-Mol, 2023). Zo draagt toetsing bij aan zowel ontwikkeling (formatief; leerfunctie) als verantwoorde beslissingen (summatief; beslisfunctie). De leeromgeving is zo ingericht dat studenten en docenten met elkaar in gesprek zijn over leren, prestaties en ambities. Feedback, reflectie en zelfsturing krijgen hierin een centrale plek. Door deze interactie ontstaat er ruimte voor groei, op zowel inhoudelijk als persoonlijk vlak. ==== 2.2 Toetsen als stimulans van leren ==== Onze studentnabije onderwijsvisie krijgt vorm via de principes van programmatisch toetsen (Leren van toetsen, 2025). Studenten verzamelen gedurende het semester verschillende vormen van feedback op een variatie aan bewijs in het [[https://beleidswiki.fhict.nl/doku.php?id=beleid:portfoliobeleid | portfolio]], die samen inzicht geven in hun ontwikkeling. Deze informatie (= datapunten) verschilt in zwaarte en functie, en wordt onderverdeeld in zogenoemde low stakes, medium stakes en high stakes meetmomenten. === Low stakes === Tijdens het semester ontvangen studenten regelmatig feedback op hun ontwikkeling via leer- en beroepsproducten. Dit gebeurt op vaste momenten, maar ook tussentijds in gesprekken of bij opleveringen. Deze feedback is bedoeld om te leren en bij te sturen, zonder directe gevolgen. Studenten leggen deze feedback vast in [[https://beleidswiki.fhict.nl/doku.php?id=beleid:feedpulse | FeedPulse]] en het portfolio. === Medium stakes === Op meerdere momenten in het semester (minstens 3) wordt het niveau van beheersing per leeruitkomst zichtbaar gemaakt met behulp van de ontwikkelingsgerichte feedbackschaal (zie: Tabel 1). Deze schaal helpt studenten en assessoren om samen zicht te krijgen op de voortgang en gerichte keuzes te maken voor verdere ontwikkeling. Docenten leggen deze voortgang en feedback vast in een rubric en comments in een Canvas-assignment. ^ Niveau ^ Indicatoren ^ | Onbepaald | Je hebt nog geen activiteiten ondernomen voor het aantonen van de leeruitkomst. | | Oriënterend | Je hebt een begin gemaakt en de mogelijkheden verkend om de leeruitkomst aan te tonen | | Beginnend | Je hebt eerste stappen gezet en deze uitgevoerd welke bijdragen aan het aantonen van de leeruitkomst. | | Geoefend | Je hebt meerdere keren laten zien dat je een basis gecreëerd hebt om de leeruitkomst aan te tonen. Je zal de leeruitkomst op een voldoende niveau aantonen, als je jouw ontwikkeling op deze manier blijft voortzetten. | | Gevorderd | Je hebt meerdere keren laten zien dat je met deze leeruitkomst bezig bent geweest met goed resultaat. Je hebt boven verwachting gepresteerd en bent gericht op continue verbetering. Je zal de leeruitkomst op een ruim voldoende niveau aantonen, als je jouw ontwikkeling op deze manier blijft voortzetten. | Table 1. De ontwikkelingsgerichte feedbackschaal. Het is belangrijk om hierbij te benoemen dat dit een absolute schaal betreft. Het is een momentopname van de huidige groei van een student op basis van de gestelde leeruitkomsten. Het kan dus ook zo zijn dat een student, ten opzichte van het vorige meetmoment, achteruitgaat in zijn ontwikkeling, bijvoorbeeld wanneer hij bepaald gedrag niet blijvend laat zien in de praktijk wat eerder wel is vastgesteld. === High stakes === //Voorbereiding - Het eindgesprek// Aan het einde van het semester is alle verzamelde feedback, leer- en beroepsproducten en reflecties door de student gebundeld tot één geheel in het portfolio. Toetsing is daarmee meer dan een afsluiting. Het is een integraal onderdeel van leren gericht op groei, op kwaliteit en altijd verbonden met het beroep waarvoor we opleiden. In een eindgesprek communiceren de assessoren aan de student de voorgestelde eindbeoordeling én leggen deze vast in de portfolio-assignment in Canvas. Dit voorstel vormt de basis voor een integrale beoordeling door de assessoren: een summatieve beslissing (high stake) over het behalen van het semester. //Summatieve eindbeoordeling - Assessorenvergadering// Aan het einde van het semester wordt de voorgestelde eindbeoordeling vertaald naar een semesterbeoordeling. De betrokken assessoren overleggen dan samen om één voorgestelde beoordeling per student (advies) te formuleren in de vorm van U (unsatisfactory), S (satisfactory), G (good) of E (excellent). De enige vaste regel bij de beoordeling is: Als een student minimaal ‘Geoefend’ heeft voor alle leeruitkomsten, is de beoordeling een ‘Satisfactory’ of beter. Alle overige gevallen zijn ter beslissing aan de assessorenvergadering. Bij een S, G of E heeft de student de gehele onderwijseenheid behaald en bij een U niet behaald. Tijdens de assessorenvergadering staat het overzicht met daarop per student de voorgestelde USGE-beoordeling centraal. Alle assessoren geven samen een summatieve, holistische USGE-eindbeoordeling per student op basis van de voorgestelde beoordeling. Dit in de aanwezigheid van minimaal één topic owner (of afgevaardigde) van de onderwijseenheid en een afgevaardigde van de examenkamer. De uitslag wordt opgeslagen als PDF, digitaal ondertekend door de voorzitter van de vergadering en gemaild naar de studentenadministratie. De einduitslag wordt ná de assessorenvergadering door de semestercoach naar de student gecommuniceerd. Daarnaast communiceert de StudentDesk per mail de formele eindbeoordeling aan de student. ===== 3. Toetsen via het portfolio ===== Portfoliobeoordeling sluit goed aan bij het [[https://stichtingfontys.sharepoint.com/sites/066_01/Gedeelde%20documenten/Forms/AllItems.aspx?id=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten%2FFontys%20kader%20Talentgericht%20Onderwijs%2Epdf&parent=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten | Fontys kader Talentgericht Onderwijs]] en [[https://beleidswiki.fhict.nl/doku.php?id=beleid:studentnabij_onderwijs | studentnabij onderwijs]]. Studenten laten in een [[https://beleidswiki.fhict.nl/doku.php?id=beleid:portfoliobeleid | portfolio]] zien wat zij geleerd hebben en waar zij in zijn gegroeid. Ze verzamelen bewijs van hun ontwikkeling en lichten keuzes toe. Zo ontstaat een persoonlijk en authentiek beeld van hun leerproces. Dit past bij de focus op eigenaarschap, motivatie en betekenisvol leren binnen Fontys ICT. ==== 3.1 Het portfolio als basis voor beoordeling ==== Het portfolio bevat gevalideerde (onderbouwde) leer- en beroepsproducten, reflecties en ontvangen feedback (= low stakes). Gedurende het semester laten studenten -minstens drie keer- via een portfolio zien wat ze hebben geleerd in relatie tot de leeruitkomsten (= medium stakes). De beoordeling van het portfolio is integraal: we kijken naar de samenhang tussen kennis, vaardigheden en professionele houding. Ook het leerproces zelf telt mee. Deze tussentijdse beoordeling wordt uitgevoerd door (minstens) twee assessoren. Zij komen samen tot een beargumenteerd oordeel over de groei per leeruitkomst via de ontwikkelingsgerichte feedbackschaal (Tabel 1). Binnen het semester zijn er ten minste drie formatieve momenten (= medium stakes) waarbij er door de assessoren per leeruitkomst feedback wordt gegeven. Het laatste van deze drie formatieve toetsmomenten is niet later dan twee weken voor de assessorenvergadering (= high stake). Dit stelt de student in staat om de ontvangen feedback te verwerken. ==== 3.2 Leren zichtbaar maken: divers en betekenisvol bewijsmateriaal ==== Wat studenten inleveren, kan verschillen per persoon. Ze kiezen bewijs dat past bij hun leerweg, het project en de context waarin zij leren. Belangrijk is dat het bewijsmateriaal bijdraagt aan het aantonen van de leeruitkomsten. Feedback en reflectie helpen om dit inzichtelijk te maken. Studenten leren zo niet alleen wát ze kunnen, maar ook hóe ze daartoe zijn gekomen. ===== 4. Kwaliteit van toetsing ===== Toetsing bij Fontys ICT moet niet alleen ontwikkeling ondersteunen, maar ook eerlijk, verantwoord en uitvoerbaar zijn. Daarom werken we met kwaliteitscriteria (Van Berkel et al., 2023). Deze helpen ons om toetsing goed vorm te geven én waar nodig te verbeteren. De vier criteria zijn: validiteit, betrouwbaarheid, transparantie en uitvoerbaarheid. ==== 4.1 Validiteit: meet je het goede? ==== Validiteit betekent dat je daadwerkelijk meet wat je beoogt te meten. De eindkwalificaties uit de [[https://www.hbo-i.nl/publicaties-domeinbeschrijving/ | HBO-i domeinbeschrijving]] en de leeruitkomsten zijn daarbij het vertrekpunt. De toetsing richt zich niet uitsluitend op kennis of inzicht, maar juist op de manier waarop studenten deze in de praktijk toepassen. Daarom kies je een toetsvorm die aansluit bij het gewenste gedrag dat je bij de student wilt zien. Deze toetsing kent een opbouw in complexiteit, die toewerkt naar het eindniveau. ==== 4.2 Betrouwbaarheid: meet je het goed? ==== Betrouwbaarheid gaat over het eerlijk en zorgvuldig beoordelen. We hanteren het vierogenprincipe, waarbij meerdere assessoren bij de student betrokken zijn, en zorgen voor afstemming door middel van intervisie en kalibratie. Dit vergroot de consistentie tussen de oordelen van verschillende assessoren. Daarbij houden we rekening met de balans tussen het aantal datapunten en de zwaarte van de beslissing: hoe zwaarder de beslissing, des te meer datapunten en beoordelaarsexpertise vereist zijn. De eindbeoordeling komt holistisch tot stand; tijdens de assessorenvergadering bespreken de assessoren gezamenlijk het portfolio en formuleren zij op basis van alle verzamelde informatie een onderbouwd en gezamenlijk gedragen oordeel. ==== 4.3 Transparantie: weet je wat er verwacht wordt? ==== Studenten hebben recht op duidelijkheid over wat zij moeten aantonen en waarop zij beoordeeld worden. Daarom maken we vanaf het begin van het semester de eindkwalificaties, leeruitkomsten, beoordelingscriteria en meetmomenten inzichtelijk. We communiceren dit herhaaldelijk in begrijpelijke taal en zorgen dat studenten weten hoe zij kunnen werken aan hun ontwikkeling. Feedback koppelen we aan de leeruitkomsten, zodat studenten gericht kunnen groeien richting het eindniveau. ==== 4.4 Uitvoerbaarheid: doen wat werkt ==== Toetsing moet haalbaar en werkbaar zijn voor studenten, docenten en teams. Dat betekent dat de manier van toetsen past bij de grootte van de onderwijseenheid en bij de beschikbare tijd en middelen. We werken met formats en afspraken over wie waarvoor verantwoordelijk is in het toetsproces. ==== Kwaliteitscyclus ==== Door regelmatig te evalueren, houden we zicht op de balans tussen kwaliteit en uitvoerbaarheid. We verbeteren toetsing op basis van ervaringen van studenten, docenten en examencommissies. Door het toepassen van de kwaliteitscriteria, houden we de kwaliteit van onze toetsing zo hoog mogelijk. Zo kunnen we een valide, betrouwbaar en transparant oordeel geven over het leerproces van de student. Het portfolio van de student vormt aan het einde van het semester het toetsdossier, waarmee we verantwoorden dat de student het semester wel al dan niet behaald heeft. De topic owner is verantwoordelijk voor de toetsdossiers. ===== 5. Organisatie en rollen ===== Toetsing is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Om toetsing van goede kwaliteit te organiseren, werken verschillende rollen binnen Fontys ICT samen. Ieder draagt vanuit een eigen perspectief bij aan de kwaliteit en borging van toetsing. ==== 5.1 Management Fontys ICT ==== Het management van Fontys ICT is -samen met de examencommissie- (ieder vanuit hun eigen rol) verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs en daarmee de toetsing. Het management is verantwoordelijk voor het leveren van de gewenste toetskwaliteit en faciliteert, stuurt en monitort de toetskwaliteit. ==== 5.2 Examencommissie ==== De [[https://beleidswiki.fhict.nl/doku.php?id=beleid:examencommissie | examencommissie]] is verantwoordelijk voor de borging van de toetskwaliteit en het eindniveau van de opleidingen. Zij ziet toe op de correcte uitvoering van het toetsbeleid, benoemt assessoren, toetst of studenten het eindniveau behalen en behandelt fraudezaken. Ook bewaakt de commissie de procedures rondom summatieve beoordelingen, onder andere tijdens de assessorenvergadering. ==== 5.3 Curriculumeigenaren ==== De curriculumeigenaren hebben een adviserende taak rond de kwaliteit van het onderwijs en daarmee de toetsing. Zij beoordelen of de toetsing goed is afgestemd op de leeruitkomsten en de inhoud van het onderwijs. Daarnaast signaleren en bespreken de curriculumeigenaren mogelijke knelpunten en doen zij -gevraagd en ongevraagd- voorstellen ter verbetering van de kwaliteit van onderwijs en toetsing. ==== 5.4 Toetscommissie ==== De [[https://beleidswiki.fhict.nl/doku.php?id=beleid:toetscommissie | toetscommissie]] heeft als taak om de kwaliteit van toetsing binnen de organisatie te bevorderen en te bewaken. Zij adviseert over de inrichting en uitvoering van toetsing, voert audits uit, denkt mee over toetsinnovatie en evalueert of de praktijk aansluit bij het beleid. De toetscommissie is daarmee een schakel tussen het management en de uitvoering van het onderwijs. Daarnaast speelt zij een rol in professionalisering, onder andere via coaching en workshops. ==== 5.5 Kwaliteitszorgmedewerker ==== De kwaliteitszorgmedewerker borgt dat de kwaliteitscycli van toetsing in alle onderdelen van de organisatie systematisch worden uitgevoerd om zo de kwaliteit van toetsing te behouden en verbeteren. ==== 5.6 Topic owner ==== De [[https://beleidswiki.fhict.nl/doku.php?id=beleid:rolbeschrijving_topic_owner | topic owner]] is verantwoordelijk voor de samenhang en afstemming binnen het semester, inclusief de toetsing. Dit houdt in dat deze toeziet op de aansluiting tussen leeruitkomsten, onderwijsactiviteiten en toetsen en erop let dat de toetsing binnen het semester valide, betrouwbaar transparant en uitvoerbaar is. Daarnaast is de topic owner verantwoordelijk voor het inrichten en evalueren van toetsdossiers. ==== 5.7 Docent als assessor ==== Docenten dragen zorg voor het primaire onderwijsproces, inclusief toetsing. Wanneer docenten verantwoordelijk zijn voor één of meerdere toetsmomenten, dan worden zij -mits in het bezit van BKE/SKE- assessoren genoemd. ==== 5.8 Studenten ==== Binnen een krachtige toetscultuur neemt de student eigenaarschap over zijn ontwikkeling, en draagt zo bij aan de kwaliteit en betekenis van toetsing als onderdeel van leren. ===== 6. Professionalisering en toetsbekwaamheid ===== Toetskwaliteit staat of valt met de deskundigheid van de mensen die bij toetsing betrokken zijn. Fontys ICT investeert daarom actief in de professionalisering van docenten, assessoren, toetscommissies en begeleiders in het werkveld. Iedere docent binnen Fontys ICT ontwikkelt zich op het gebied van toetsing, onder andere via kalibratie, intervisie en formele scholing. Binnen één jaar na aanstelling behalen docenten hun Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB). Binnen drie jaar na vaste aanstelling behalen docenten hun Medior Kwalificatie Onderwijs (MKO). Voor het vervullen van toetsverantwoordelijke rollen (zoals lid van de Examenkamer of Toetscommissie) is een Senior Kwalificatie Examineren (SKE) vereist. Assessoren beschikken over toetsvaardigheden en zijn in staat om een onderbouwd oordeel te vormen over het aantonen van leeruitkomsten door de student. Zij nemen beslissingen op basis van de continue dialoog met de student, feedback en bewijs. Begeleiders uit het werkveld worden gestimuleerd om toetsing als gezamenlijk proces tussen student, docent en opleiding te zien. Feedbackvaardigheden, bewust handelen en het leren waarderen van ontwikkeling zijn hierin belangrijke elementen. //Toetsbekwaamheid is geen eindpunt, maar een doorlopend proces. Samen blijven we leren, afstemmen en verbeteren, zodat toetsing blijft bijdragen aan goed onderwijs.// ===== 7. Handreikingen ===== *[[https://stichtingfontys.sharepoint.com/sites/066_01/Gedeelde%20documenten/Forms/AllItems.aspx?id=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten%2FFontys%20kader%20Talentgericht%20Onderwijs%2Epdf&parent=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten | Fontys Kader Talentgericht Onderwijs]] *[[https://stichtingfontys.sharepoint.com/sites/066_01/SitePages/Info-&-documenten.aspx | Fontys Kader Toetskwaliteit]] *[[https://stichtingfontys.sharepoint.com/sites/066_01/Gedeelde%20documenten/Forms/AllItems.aspx?id=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten%2FBeoordelingsschalen%20Talentgericht%20Onderwijs%2Epdf&parent=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten | Beoordelingsschalen Talentgericht Onderwijs]] *[[https://stichtingfontys.sharepoint.com/sites/066_01/Gedeelde%20documenten/Forms/AllItems.aspx?id=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten%2FFontys%20Fraudebeleid%2Epdf&parent=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten | Fontys Fraudebeleid]] *[[https://stichtingfontys.sharepoint.com/sites/066_01/Gedeelde%20documenten/Forms/AllItems.aspx?id=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten%2FHandreiking%20bewijsmateriaal%2Epdf&parent=%2Fsites%2F066%5F01%2FGedeelde%20documenten | Fontys handreiking bewijsmateriaal]] ===== 8. Literatuur ===== * Leren van toetsen (2025). //Programmatisch toetsen.// Geraadpleegd op 8 mei 2025, van https://lerenvantoetsen.nl/programmatisch-toetsen/ * Van Berkel, H., Bax, A., Joosten-ten Brinke, D., & Van Schilt-Mol, T. (2023). //Toetsen in het hoger onderwijs.// Boom. {{tag>Toetsing Sturing Onderwijs Manager_Development Manager_Operations}}