Toetsen op basis van portfolio
Samenvatting
Op deze pagina staat het portfoliobeleid van Fontys ICT uitgewerkt.
3.1 Waarom een portfolio?
Bij Fontys ICT zien we toetsen als stimulans van leren. Studenten vullen gedurende het semester hun portfolio met bewijs. Dit portfolio bevat gevalideerde leer- en beroepsproducten, reflecties en ontvangen feedback gericht op het aantonen van de leeruitkomsten (of prestatie-indicatoren uit de HBO-i domeinbeschrijving). Het portfolio geeft een compleet beeld van de ontwikkeling en prestaties van de student.
Bij Fontys ICT combineren we in het portfolio twee functies (Beckers et al., 2019):
- Ontwikkeling: de student laat het leerproces en de groei zien.
- Beoordeling: de student toont aan dat de leeruitkomsten van het semester zijn behaald.
3.2 Hoe wordt het portfolio opgebouwd?
De student is eigenaar van het portfolio en vult dit gedurende het semester (Drok, Kneyber & Devid, 2024). De student valideert producten door feedback te vragen aan medestudenten, docenten en/of (externe) opdrachtgevers. De feedback op de leer- en beroepsproducten vormt een belangrijke onderbouwing van de ontwikkeling van de student. Deze combinatie maakt het mogelijk om integraal te beoordelen: we kijken niet alleen wat een student heeft opgeleverd, maar ook hoe die daar gekomen is.
In lijn met de Fontys handreiking bewijsmateriaal dient het bewijs te voldoen aan de ‘VRAAKT’-criteria, namelijk:
Tabel 1
De VRAAKT-criteria voor bewijs in het portfolio.
| Criteria | Uitleg |
|---|---|
| Variatie | Het portfolio bevat een variatie aan leer- en beroepsproducten vanuit verschillende contexten; hoe groter de variatie aan contexten waarin ervaring wordt opgedaan en aan feedback van verschillende experts en medestudenten, des te meer evidentie het bewijsmateriaal levert. |
| Relevantie | Dit betreft de mate waarin producten de meest belangrijke elementen van één (of meerdere) leeruitkomsten dekt. |
| Authenticiteit | De producten zijn een afspiegeling van de ervaring en deskundigheid van de student. Bij gebruik van AI is AI-transparantie vereist: de student maakt inzichtelijk hoe AI is ingezet en hoe dit bijdraagt aan het eigen leerproces. De eigenheid blijkt uit het aangeleverde bewijsmateriaal waaruit blijkt dat de student met recht kan zeggen dat het van hem/haar/hen is. |
| Actualiteit | De producten zijn van een redelijk recente datum. |
| Kwaliteit | Uit de producten blijkt dat kennis, kunde en beroepshouding op het vereiste niveau zijn aangetoond in relatie tot de leeruitkomsten. |
| Toegankelijkheid | Het portfolio is leesbaar, overzichtelijk, navolgbaar en beschikbaar voor alle betrokkenen. |
Studenten hebben de mogelijkheid het portfolio te creëren in Portflow. Portflow is een digitaal studentenportfolio. Het geeft studenten een eigen omgeving waarin zij gedurende hun hele opleiding bij Fontys feedback en bewijsmateriaal over hun leren verzamelen, uitwisselen en delen.
3.3 Portfolio in verschillende fases van de opleiding
De begeleiding bij portfolio-opbouw verschilt per fase van de opleiding. Naarmate studenten verder komen, nemen zelfstandigheid en complexiteit toe (Zimmerman, 2002). Hieronder staat hoe die begeleiding er per opleidingsfase uit kan zien:
Tabel 2
Portfolio-opbouw per fase van de opleiding.
| Opleidingsfase | Opdracht (leerproducten) | Aanpak en uitvoering | Reflectie | Feedback | Koppeling bewijs en leeruitkomsten |
|---|---|---|---|---|---|
| Associate Degree, Bachelor: semester 1 en 2 | Aanbodgericht | Format aangereikt, ondersteuning bij opbouw | Wat doe ik goed, wat kan beter? (single-loop) | Aanbod- én vraaggericht | Docent bespreekt de koppeling |
| Associate Degree, Bachelor: semester 3 en 4 | Aanbod-/vraaggericht | Ondersteuning bij structuur en onderdelen | Doe ik de goede dingen? (double-loop) | Steeds meer vraaggericht | Student wordt ondersteund bij koppeling |
| Bachelor: semester 5 t/m 8 | Zelf gedefinieerd | Student beschrijft aanpak, resultaten en waarde | Waarom maak ik deze keuzes? (triple-loop) | Vraaggericht | Student legt zelf de koppeling naar leeruitkomsten |
| Master: semester 9 en 10 | Zelf gedefinieerd met bredere context | Inclusief triangulatie, impact, en bredere context | Waarom maak ik deze keuzes? Verdieping op keuzes en context (triple-loop) | Vraaggericht | Koppeling met leeruitkomsten én hbo-i KPI’s |
Literatuur
Beckers, J., Dolmans, D. H. J. M., Knapen, M. M. H., & van Merriënboer, J. J. G. (2019). Walking the tightrope with an e-portfolio: imbalance between support and autonomy hampers self-directed learning. Journal of Vocational Education and Training, 71(2), 260-288. https://doi.org/10.1080/13636820.2018.1481448
Drok, H., Kneyber, R., & Devid, V. (2022). ReguLEER! Telos. Op 5 juni 2025 geraadpleegd van https://toetsrevolutie.nl/wp-content/uploads/2024/04/ReguLEERapril2024.pdf
Zimmerman, B. J. & College of Education. (2002). Becoming a Self-Regulated Learner: An Overview. Theory Into Practice, 41.